Σχεδιάγραμμα
ΙV. Ευθύνη του παρέχοντος υπηρεσίες 1. Μέσα προστασίας του καταναλωτή πριν την ειδική νομοθετική ρύθμιση Ενδοσυμβατική ευθύνη (Α.Κ. 330)=>Νόθος αντικειμενική Αδικοπρακτική ευθύνη (Α.Κ. 914)=> Παράβαση γενικών υποχρεώσεων επιμέλειας Ρήγμα στα κλασικά στεγανά όρια μεταξύ συμβατικής και εξωσυμβατικής ευθύνης
2. Ρύθμιση της ευθύνης του παρέχοντος υπηρεσίες κατά τις κοινοτικές προπαρασκευαστικές εργασίες (βλ. π.χ. COM (90) 482 – SYN 308 ) Συνολική αντιμετώπιση της επαγγελματικής ευθύνης // Το ά. 8 περιέχει πανομοιότυπη ρύθμιση με δύο διαφοροποιήσεις: Α. Διεύρυνση: ενώ η ΠρΟδ κάλυπτε μόνο τις ζημίες που προκαλούνται στη ζωή την υγεία τη σωματική ακεραιότητα και στα ενσώματα αγαθά προσώπου. Το ά. 8 ρυθμίζει και την αποκατάσταση της καθαρά περιουσιακής ζημίας. Β. Περιορισμός: το ά. 8 δεν περιλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών από δημόσιο φορέα οποιασδήποτε μορφής, ενώ η ΠρΟδ κάλυπτε και αυτές τις περιπτώσεις, εκτός από τις υπηρεσίες για τη δημόσια ασφάλεια.
3.Ευθύνη του παρέχοντος κατά τον ν. 2251/1994 (άρθρο 8), όπως έχει τροποποιηθεί με τον ν. 3587/2007. α) Τύποι συμβάσεων παροχής υπηρεσιών-Παράλειψη (ή άρνηση) παροχής υπηρεσιών-Εξωσυμβατική παροχή υπηρεσιών Ειδικός αυτοτελής νόμιμος λόγος ευθύνης του προσώπου που παρέχει υπηρεσίες κατά τρόπο πλημμελή // Ευρύ πεδίο εφαρμογής: κάθε ζημία που προκαλείται από πλημμελείς υπηρεσίες οποιασδήποτε μορφής ελεύθερου επαγγέλματος, πλην, εκείνων που εξαιρούνται στην παρ. 2 του ά. 8 (κατασκευή προϊόντων ή τη μεταβίβαση εμπραγμάτων δικαιωμάτων ή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας) =>ρύθμιση περί ευθύνης παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων ή γενικές διατάξεις περί ενδοσυμβατικής ή αδικοπρακτικής ευθύνης Θετική ενέργεια-παροχή υπηρεσιών ως προϋπόθεση ευθύνης : Τα αναγκαία για τον καταλογισμό της ευθύνης προσδιοριστικά της υπαιτιότητας στοιχεία (φύση και αντικείμενο της υπηρεσίας, εξωτερική μορφή της υπηρεσίας) προϋποθέτουν θετική δράση (παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών) και δεν προσιδιάζουν στην παράλειψη ενέργειας (γενικές διατάξεις περί αδικοπρακτικής ευθύνης, χωρίς να αποκλείεται η ανάλογη εφαρμογή του νομολογιακού δικαίου περί ευθύνης παραγωγού για ελαττωματικά προϊόντα ΑΚ 281, 288, 914, 925, 932).
Εξωσυμβατική παροχή υπηρεσιών: Δεν απαιτείται η ύπαρξη συμβατικής σχέσης μεταξύ ζημιωθέντος και ζημιώσαντος, αλλά αρκεί, αφενός, ο ζημιώσας να είναι πάροχος υπηρεσιών και, αφετέρου, ο ζημιωθείς να είναι καταναλωτής (ά. 1 παρ. 4α). Η προκληθείσα ζημία να συνδέεται αιτιωδώς με την παροχή υπηρεσιών. Ο παρέχων μπορεί, να ευθύνεται, όχι μόνο έναντι του αντισυμβαλλομένου του, αλλά και έναντι κάθε τρίτου ζημιωθέντος (προστατευτική ενέργεια υπέρ τρίτου). // Εξαίρεση από την αρχή της σχετικότητας των ενοχών
β) Υπαιτιότητα (ευθύνη για κάθε πταίσμα, άρθρο 8 παρ. 1)-Σύγκριση με ειδικές διατάξεις που καθιερώνουν μετριασμό της ευθύνης γ) Το παράνομο ως προϋπόθεση της ευθύνης Προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης: Α. Παροχή υπηρεσιών κατά τρόπο ανεξάρτητο και στο πλαίσιο άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας, Β. Η φύση και το αντικείμενο της υπηρεσίας, ιδίως, σε σχέση με το βαθμό επικινδυνότητάς της, Γ. Η εξωτερική μορφή της υπηρεσίας, Δ. Ο χρόνος παροχής της υπηρεσίας, Ε. Ο ζημιωθείς ανήκει σε κατηγορία μειονεκτούντων ή ευπρόσβλητων ατόμων, ΣΤ. Η παρεχόμενη υπηρεσία αποτελεί εθελοντική προσφορά του παρέχοντος, Ζ. Ο αποδέκτης των υπηρεσιών ως καταναλωτής Κατάφαση Παρανομίας και Υπαιτιότητας: τροποποίηση του ν. 3587/2007=> Το παράνομο προϋποτίθεται, πλέον, ρητώς ως αναγκαίος όρος. Θεμελίωση παρανόμου: όπως και στην ΑΚ 914, απαιτείται, είτε η παραβίαση συγκεκριμένου κανόνα δικαίου που απαγορεύει ή επιβάλλει ορισμένη συμπεριφορά, είτε η παραβίαση των γενικών συναλλακτικών υποχρεώσεων πρόνοιας και ασφάλειας, οι οποίες απορρέουν από τις γενικές διατάξεις των άρθρων 281, 288 και 330 εδ. β’ ΑΚ και διευρύνουν την έννοια του παρανόμου. Κριτήριο: ο μέσος εκπρόσωπος του οικείου κύκλου του παρέχοντος υπηρεσίες, βάσει ειδικών κανόνων και αρχών της οικείας δραστηριότητας. Εάν παραβιασθούν οι συναλλακτικές υποχρεώσεις, πληρούται, τόσο ο όρος του παρανόμου, όσο και της υπαιτιότητας. Άρα, διπλή λειτουργία της αμέλειας, ως μορφή πταίσματος και παρανομίας (ΠΠρΑθ 3356/1997). ά. 8 του ν. 2251/1994: η παρεχόμενη υπηρεσία δεν ανταποκρίνεται στην ευλόγως προσδοκώμενη ασφάλεια, δεδομένου και του συνόλου των ειδικών συνθηκών της παρ. 4 και συνιστούν ειδικότερους προσδιοριστικούς παράγοντες των συναλλακτικών υποχρεώσεων, οι οποίες συνδέονται με την παροχή μιας συγκεκριμένης υπηρεσίας. Η εύλογη προσδοκία ασφάλειας προσδιορίζεται αντικειμενικά, με κριτήριο τον ορίζοντα προσδοκίας του μέσου εκπροσώπου των αποδεκτών των συγκεκριμένων υπηρεσιών και όχι ενός ορισμένου αποδέκτη, ενώ και οι συναλλακτικές υποχρεώσεις του παρέχοντος υπηρεσίες, ανάγονται στη συμπεριφορά, που οφείλει, να επιδείξει ο μέσος συνετός εκπρόσωπος του κλάδου ή του κύκλου του (βλ. άρθρο 330 εδάφ. β΄ ΑΚ). Για την κατάφαση, λοιπόν, της παρανομίας και της υπαιτιότητας αρκεί η αντικειμενική πλημμέλεια της παρασχεθείσης υπηρεσίας. Ζημία: «ο παρέχων υπηρεσίες ευθύνεται για κάθε περιουσιακή ζημία ή ηθική βλάβη», άρθρο 8 § 1 εδάφ. α΄ =>αποκαθίσταται, τόσο η θετική, όσο και η αποθετική περιουσιακή ζημία, αλλά και η μη περιουσιακή (δηλαδή η ηθική βλάβη), περαιτέρω δε και η λεγόμενη αμιγώς περιουσιακή ζημία.
Αιτιώδης συνάφεια: Γενικοί κανόνες του δικαίου της αποζημίωσης περί αιτιότητας=> κρατούσα θεωρία της πρόσφορης αιτιότητας (κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας το φερόμενο ως ζημιογόνο γεγονός ήταν πρόσφορο, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων ή τις ειδικές περιστάσεις της συγκεκριμένης περίπτωσης, να επιφέρει το ζημιογόνο αποτέλεσμα, το οποίο και πράγματι επέφερε).
δ) Βάρος απόδειξης των προϋποθέσεων ευθύνης, ιδίως της υπαιτιότητας (επί συμβατικής και εξωσυμβατικής παροχής υπηρεσιών) και του παρανόμου (άρθρο 8 παρ. 3-4)-Σύγκριση με το γενικό δίκαιο του ΑΚ
Νόθος αντικειμενική ευθύνη: ο ενάγων-ζημιωθείς οφείλει να αποδείξει την παροχή υπηρεσίας, τη ζημία και τον μεταξύ τους αιτιώδη σύνδεσμο, ο εναγόμενος-ζημιώσας την έλλειψη υπαιτιότητας στο πρόσωπό του, αλλά και την έλλειψης παρανομίας, δηλαδή ότι η παρασχεθείσα υπηρεσία ήταν σύμφωνη με τους κανόνες του νόμου, της επιστήμης ή της τέχνης, συναφώς δε ότι τηρήθηκαν όλες οι σχετικές υποχρεώσεις πρόνοιας και ασφάλειας (ά. 8 §§ 3-4). Πέραν της ανυπαρξίας παράνομης και υπαίτιας πράξης (πλημμελούς παροχής υπηρεσιών), ο παρέχων υπηρεσίες μπορεί, να αποδείξει τη συνδρομή κάποιου λόγου επαγόμενου την άρση (ή τη μείωση της ευθύνης του· βλ. και άρθρο 8 § 6 ). Ο ενάγων-ζημιωθείς στο επίπεδο του αιτιώδους συνδέσμου αρκεί, να αποδείξει, ότι το συγκεκριμένο είδος υπηρεσιών είναι γενικά αιτιωδώς ικανό, να προκαλεί ζημίες του είδους της ήδη επελθούσας, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει τη συγκεκριμένη πράξη ή παράλειψη ,που επέφερε το ζημιογόνο αποτέλεσμα.
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
Ευθύνη του παρέχοντος νομικές υπηρεσίες (ΟλΑΠ 18/1999)
Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή των υπηρεσιών τους αποτελεί αντικείμενο της αγωγής κακοδικίας κατ’ άρθρο 73 ΕισΚΠολΔ και όχι του ν. 2251/1994. Επιτρέπεται η άσκηση αγωγής κακοδικίας μόνο σε περίπτωση δόλου ή βαριάς αμέλειας ή αρνησιδικίας και ορίζεται αποσβεστική προθεσμία έξι μηνών από την πράξη ή την παράλειψη, η έναρξη της οποίας τοποθετείται κατά νομολογιακή διόρθωση στους έξι μήνες από τη γνώση από τον εντολέα της ζημιογόνου συμπεριφοράς. Δικαιολογείται η εξαιρετική αυτή ρύθμιση, γιατί η άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος ανάγεται στην οργάνωση της απονομής δικαιοσύνης και στην εμπέδωση της έννομης τάξης με παράλληλη διασφάλιση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του ανθρώπου.
Ιατρική ευθύνη (ΑΠ 1227/2007)
Ιατρική ευθύνη για εξ’ αμελείας θάνατο του ασθενούς.
O ασθενής που υπέστη βλάβη της υγείας του από πράξεις ή παραλείψεις ομάδας ιατρών, οφείλει, να αποδείξει την παροχή των ιατρικών υπηρεσιών τη ζημία του και τον αιτιώδη σύνδεσμο αυτής με την παροχή των ιατρικών υπηρεσιών, όχι, όμως, και τη συγκεκριμένη πράξη ή παράλειψη που επέφερε το ζημιογόνο αποτέλεσμα. Ο παρέχων τις ιατρικές υπηρεσίες πρέπει, να αποδείξει, για να απαλλαγεί από την ευθύνη, είτε την ανυπαρξία παράνομης και υπαίτιας πράξεώς του, είτε την έλλειψη αιτιώδους συνδέσμου της ζημίας με την πράξη του, είτε τη συνδρομή κάποιου λόγου επαγόμενου την άρση ή τη μείωση της ευθύνης του. Τόσο στο πεδίο της ενδοσυμβατικής, όσο και της αδικοπρακτικής ευθύνης, η κοινωνικοτυπική θέση του παρέχοντος υπηρεσίες σε σχέση με τους κινδύνους που εγκυμονεί η άσκηση του επαγγέλματός του, επιβάλλει την καθιέρωση των συναλλακτικών υποχρεώσεων πρόνοιας για την προστασία των ιδιωτών, αλλά και προς εμπέδωση της ασφάλειας δικαίου.
Ευθύνη του παρέχοντος τραπεζικές και εν γένει χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες
(ΑΠ 589/2001)
Εκδοθείσα επί συλλογικής αγωγής ενώσεως καταναλωτών.
Έγινε δεκτή η ευθύνη του τραπεζικού ιδρύματος κατά την παροχή υπηρεσιών (πιστωτικές κάρτες) και κατά τη διατύπωση καταχρηστικών ΓΟΣ. Κρίθηκε άκυρος ΓΟΣ, που επιρρίπτει το βάρος απόδειξης σύναψης συναλλαγής από απόσταση στον κάτοχο πιστωτικής κάρτας. Επιπλέον, η χρέωση από την Τράπεζα στο λογαριασμό του κατόχου ποσών σχετικών με τις συναλλαγές από απόσταση για τις οποίες δεν είχε υπογραφεί το σχετικό χρεωστικό δελτίο ή δεν υπάρχει άλλο ανάλογο μέσο απόδειξης, συνιστά υπαίτια παροχή ελαττωματικών υπηρεσιών και συνακόλουθα η ένωση καταναλωτών δικαιούται, να ασκήσει αγωγή κατά της Τράπεζας με βάση το άρθρο 8. Η απόφαση είναι καθοριστική για την ευθύνη εκ του νόμου της Τράπεζας ως προμηθευτή υπηρεσιών και ειδικότερα για το ότι η συμπεριφορά της Τράπεζας πρέπει, να ανταποκρίνεται στην ευλόγως προσδωκόμενη ασφάλεια, δηλαδή στις συναλλακτικές υποχρεώσεις πρόνοιας και ασφάλειας που επιβάλλουν οι κανόνες λειτουργίας της, ενώ επισημαίνει, επιπλέον, τη χορηγούμενη στην ένωση καταναλωτών δυνατότητα, να ζητήσει την παράλειψη της παράνομης συμπεριφοράς του προμηθευτή, ακόμα και πριν αυτή εκδηλωθεί. Περαιτέρω, η άρση της προσβολής θα επέλθει στη θετική της μορφή με ενέργεια συνιστάμενη στην παροχή μη ελαττωματικών υπηρεσιών. Τέλος, η χρέωση πιστωτικών καρτών, χωρίς έλεγχο ή ύπαρξη χρεωστικών δελτίων, διασαλεύει την ασφάλεια των συναλλαγών, προκαλεί αναστάτωση σε ευρύ κοινό και ως εκ τούτου δικαιολογείται η καταδίκη σε χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.
Ευθύνη του παρέχοντος επενδυτικές υπηρεσίες: (ΠπρΑθ 8032/2001)
Δεν εντάσσονται στην έννοια του καταναλωτή οι επαγγελματικοί – θεσμικοί επενδυτές, καθώς πρόκειται για νομικά πρόσωπα, που έχουν πολύ καλή γνώση των χρηματιστηριακών πραγμάτων και αυξημένη οικονομική δύναμη, ενώ από το πρότυπο του καταναλωτή απομακρύνεται και ο ιδιώτης-επενδυτής εξωχρηματιστηριακών παραγώγων, δεδομένου ότι αφορούν συναλλαγές με ευρύτατα περιθώρια κερδοφορίας. Επομένως, ο ιδιώτης-επενδυτής θα αναλάβει και το σχετικό κίνδυνο. Ο επενδυτής, είτε πρόκειται για τον κλασικό παίχτη του χρηματιστηρίου και ανισυμβαλλόμενο της ΕΠΕΥ στη σύμβαση της χρηματιστηριακής παραγγελίας, είτε είναι αποδέκτης επενδυτικών συμβουλών ή διαθέτει στην ΕΠΕΥ το περιουσιακό χαρτοφυλάκιό του, καλύπτει τις βασικές προϋποθέσεις για το χαρακτηρισμό του ως καταναλωτή.
Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-236/08 έως C-238/08
Ευθύνη του παρόχου υπηρεσιών Κοινωνίας της Πληροφορίας σε σχέση με το περιεχόμενο που αναμεταδίδει. Οι διαφημιζόμενοι πελάτες της Google, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν την υπηρεσία AdWords, είχαν δεσμεύσει ως λέξεις - κλειδιά εμπορικά σήματα που δεν τους ανήκουν (λ.χ. "Louis Vuitton").
Η Google φιλοξενώντας αυτές τις διαφημίσεις παραβιάζει ή όχι την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί trademarks;
Ευθύνεται ο πάροχος μιας υπηρεσίας κοινωνίας της πληροφορίας, όπως το AdWords, την οποία οι πελάτες του χρησιμοποιούν προσδίδοντάς της περιεχόμενο (στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι πελάτες επιλέγουν ποιες λέξεις-κλειδιά θα κατοχύρωναν);
Πρόκειται για το πιο σοβαρό νομικό πρόβλημα που τίθεται από την σημερινή μορφή λειτουργίας και εφαρμογής του Διαδικτύου, ως Web 2.0: το γεγονός, δηλαδή ,ότι οι πάροχοι, απλώς, παρέχουν χώρο και υπηρεσίες, χωρίς να συνδιαμορφώνουν το περιεχόμενο.
Ο αντίλογος: είναι τεχνικά και πρακτικά πολύ πιο εύκολο, να διώξει κανείς τον πάροχο, παρά τον χρήστη των υπηρεσιών, ο οποίος πολύ συχνά θα καλύπτεται από το απόρρητο των τηλεπικοινωνιών. Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, εφόσον ο πάροχος της υπηρεσίας κοινωνίας της πληροφορίας δεν έχει ενεργό ρόλο, που του επιτρέπει τη γνώση ή τον έλεγχο του περιεχομένου, δεν είναι υπεύθυνος γι' αυτές. Υπεύθυνος καθίσταται, μόνον όταν λάβει γνώση, δηλαδή εκ των υστέρων.
Επιμέλεια: Γιαννακοπούλου Θεοδώρα
doragiannakopoulou@hotmail.com
6973585832
